อุทยานแห่งชาติเขาปู่-เขาย่า เป็นอุทยานฯ ลำดับที่ ๔๒ ของประเทศไทย ประกาศเมื่อวันที่ ๒๗ พฤษภาคม ๒๕๒๕ ครอบคลุมจังหวัดพัทลุง นครศรีธรรมราชและตรัง มีเนื้อที่ประมาณ ๔๓๓,๗๕๐ ไร่ ลักษณะภูมิประเทศส่วนใหญ่เป็นป่าเทือกเขาบรรทัด มีภูเขาสลับซับซ้อนมากมายมี “เขาหินแท่น” เป็นยอดเขาสูงสุด พื้นที่อุทยานแห่งชาติเขาปู่ – เขาย่า เป็นต้นน้ำของแม่น้ำตรังและแม่น้ำปากพนัง โดยในฝั่งจังหวัดพัทลุงเป็นแหล่งกำเนิดคลองลาไม คลองไม้เสียบ คลองน้ำใส ซึ่งจะไหลรวมเป็นคลองชะอวด และแม่น้ำปากพนัง และสภาพพืชพรรณส่วนใหญ่เป็นป่าดิบชื้นมีพรรณไม้หลายชนิดขึ้นอยู่อย่างหนาแน่นเช่น ไม้ยาง ตะเคียน หลุมพอ กระบาก จำปาป่า พิกุล เป็นต้น ส่วนสัตว์ป่ามีจำพวกสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม ประมาณ ๖๐ ชนิด เช่น เลียงผา เก้ง กวาง ค้างคาวมงกุฎเล็ก ค้างคาวปีกถุงเคราดำ เป็นต้น สัตว์จำพวกนก พบประมาณ ๒๘๖ ชนิด เช่น นกแซวสวรรค์ นกกางเขนดง นกกินปลีสีเรียบ นกจับแมลงสีส้ม นกขุนแผนอกส้ม นกกระบั้งรอก นกเงือกหัวหงอก นกเขาเขียว นกกระเต็นแดง เป็นต้น จำพวกสัตว์เลื้อยคลาน พบประมาณ ๖๗ ชนิด อาทิเช่น งูดิน เห่าช้าง งูจงอาง กิ้งก่าบินหัวสีฟ้า ตุ๊กแกป่าใต้ ตะพาบน้ำ เป็นต้น จำพวกปลา พบประมาณ ๑๕ ชนิด เช่น ปลาตูหนา ปลามัด ปลาดุกรำพัน ปลาหวด ปลาซิวใบไผ่ เป็นต้น จำพวกสัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก อาทิเช่น กบหงอนมลายู กบเขาหลังตอง กบอ่อง จงโคร่ง กบตะนาวศรี คางคกแคระ เขียดบัว เป็นต้น จำพวกแมลง พบประมาณ ๗๐ ชนิด เช่น ผึ้งหลวง จักจั่น งวงมวนแดง ด้วงกว่างห้าเขา ผีเสื้อหางติ่งอิศวร ผีเสื้อพระเสาร์ใหญ่ ผีเสื้อเจ้าป่า เป็นต้น
สถานที่ท่องเที่ยวที่น่าสนใจ คือ
ถ้ำมัจฉาปลาวน เป็นถ้ำขนาดกลาง อยู่ห่างจากที่ทำการอุทยานฯประมาณ ๒ กิโลเมตร ภายในถ้ำมีห้องโถงใหญ่ ๓ ห้อง มีหินงอกหินย้อย ม่านหินปูน และค้างคาวอาศัยอยู่เป็นจำนวนมาก นอกจากนี้ยังมีจงโคร่ง กิ้งกือ ปลายถ้ำจะมีแอ่งน้ำกว้างประมาณ ๑๐ ตารางเมตร มี กุ้ง หอย และปลามัด อาศัยอยู่
ผาผึ้ง อยู่ห่างจากบริเวณที่ทำการอุทยานฯ ประมาณ ๓๐๐ เมตร เป็นหน้าผาหินปูนที่มีผึ้งหลวงมาทำรังนับร้อยรังในทุกๆ ปี ระหว่างช่วงเดือนกุมภาพันธ์ ถึงเดือนเมษายน หากเดินไปตามทางไหล่เขาด้านบนสุดเป็นจุดชมวิว สามารถมองเห็นธรรมชาติพรรณไม้นานาชนิด
เส้นทางเดินศึกษาธรรมชาติ อยู่ในบริเวณที่ทำการอุทยานฯ มี ๒ เส้นทาง เหมาะสำหรับการเดินศึกษาธรรมชาติ สมุนไพร ค้นคว้าวิจัยเกี่ยวกับเรื่องทรัพยากรธรรมชาติ สิ่งแวดล้อมด้านชีวภาพ นอกจากนี้ยังมีน้ำตกเหรียงทอง ถ้ำวังนายพุด น้ำตกควนประ น้ำตกปากแจ่ม และทางอุทยานฯมีบ้านพักบริการจำนวน ๑๑ หลัง และสถานที่กางเต็นท์ บริการนักท่องเที่ยว สอบถามข้อมูลได้ที่ อุทยานแห่งชาติเขาปู่-เขาย่า โทร. ๐ ๗๔๖๑ ๙๖๕๔-๕ หรือ กรมอุทยานแห่งชาติสัตว์ป่าและพันธุ์พืช กรุงเทพฯ โทร. ๐ ๒๕๖๒ ๐๗๖๐ www.dnp.go.th
การเดินทาง อุทยานฯ อยู่ห่างจากตัวจังหวัดพัทลุง ๓๗ กิโลเมตร สามารถเดินทางโดยรถโดยสารประจำทาง หรือรถไฟมาลงที่อำเภอเมืองพัทลุง แล้วนั่งรถโดยสารสายพัทลุง-เขาปู่-เขื่อน มาลงที่ที่ทำการอุทยานฯ หรือ หากเดินทางโดยรถยนต์ส่วนตัว สามารถมาได้ ๒ เส้นทาง คือจากจังหวัดพัทลุงใช้ทางหลวงหมายเลข ๔๑ (สายพัทลุง – นครศรีธรรมราช) ระยะทางประมาณ ๒๐ กิโลเมตร ถึง “สี่แยกโพธิ์ทอง” เลี้ยวซ้ายเข้าทางหลวงหมายเลข ๔๑๖๔ (สายควนขนุน – เขาปู่) ไปประมาณ ๑๗ กิโลเมตร จะเห็นป้ายอุทยานฯ เลี้ยวซ้ายไปอีกประมาณ ๔ กิโลเมตร ก็จะถึงบริเวณที่ทำการอุทยานฯ หรือจากจังหวัดพัทลุงใช้ทางหลวงหมายเลข ๔ (สายพัทลุง -ตรัง) ระยะทาง ๑๗ กิโลเมตรถึงบริเวณสามแยกควนดินสอ เลี้ยวขวาไปทางเขาปู่ประมาณ ๒๗ กิโลเมตร จะถึงชุมชนเขาปู่ เลี้ยวขวาไปอีก ๓ กิโลเมตร จะเห็นป้ายอุทยานฯ เลี้ยวขวาขึ้นไปประมาณ ๔ กิโลเมตร ก็จะถึงบริเวณที่ทำการอุทยานแห่งชาติเขาปู่-เขาย่า จากจังหวัดพัทลุงใช้ทางหลวงหมายเลข ๔ (สายพัทลุง – ตรัง) ระยะทาง ๑๗ กิโลเมตรถึงบริเวณสามแยกควนดินสอ เลี้ยวขวาไปทางเขาปู่ประมาณ ๒๗ กิโลเมตร จะถึงชุมชนเขาปู่ เลี้ยวขวาไปอีก ๓ กิโลเมตร จะเห็นป้ายอุทยานฯ เลี้ยวขวาขึ้นไปประมาณ ๔ กิโลเมตร ก็จะถึงบริเวณที่ทำการอุทยานแห่งชาติเขาปู่ – เขาย่า