เที่ยวเขื่อนภูมิพล และแหล่งท่องเที่ยวอำเภอสามเงา จังหวัดตาก
ผาสามเงา หรือ พระสามเงา ตำบลย่านรี จากตัวเมืองตากใช้ทางหลวงหมายเลข ๑๑๐๗ ถึงผาสามเงาระยะทาง ๒๕ กิโลเมตร หรือใช้ทางหลวงหมายเลข ๑ ถึงกิโลเมตรที่ ๔๖๓ แยกซ้ายเข้าเขื่อนภูมิพลจากอำเภอสามเงาไปประมาณ ๑๐ กิโลเมตร บริเวณหน้าผาเจาะเป็นช่องลึกพร้อมพระพุทธรูป ๓ องค์ เรียงกัน ๓ ช่อง ตามตำนานเล่าสืบต่อกันมาว่า ฤาษีวาสุเทพ และฤาษีสุกกทันต์ ได้สร้างเมืองหริภุณไชย (ลำพูน) เสร็จแล้ว ได้แต่งตั้งทูตไปทูลขอพระนางจามเทวี ราชธิดาของพระเจ้านพรัตน์ กษัตริย์แห่งกรุงละโว้ (ลพบุรี) ให้ขึ้นไปครองนครหริภุญไชย เมื่อพระเจ้านพรัตน์ทรงอนุญาตพระนางจามเทวี จึงเสด็จทางชลมารค พร้อมเหล่าเสวกามาตย์และข้าทาสบริวารมาตามแม่นํ้าปิง กระทั่งถึงบริเวณพระสามเงาในปัจจุบัน ได้เกิดอาเพศขึ้นอย่างฉับพลัน มีพายุโหมกระหนํ่าอย่างแรง จนขบวนเรือไม่สามารถเคลื่อนต่อไปได้ พระนางทอดพระเนตรเห็นดังนั้น จึงทรงยกพระหัตถ์ขึ้นเสี่ยงสัตยาธิษฐานว่า หากพระองค์มีบุญญาธิการที่จะได้ครองนครหริภุญไชยสมตั้งมโนปณิธานแล้วขอให้เหตุอาเพศต่างๆ จงอันตรธานในบัดดล สิ้นคำสัตยาธิษฐานก็พลันอสนีบาต (ฟ้าผ่า) ดังสนั่น เหตุอาเพศทั้งปวงก็สงบอากาศค่อยๆ สว่างขึ้น พร้อมปรากฏเงาพระพุทธรูปตรงหน้าผาแห่งจำนวน ๓ เงา เมื่อพระนางได้ประจักดังนั้นจึงทรงโสมมัสปิติยินดียิ่งนัก จึงมีพระเสาวนีย์รับสั่งให้สร้างพระตามที่ได้ทอดพระเนตรศุภนิมิตมงคล ณ หน้าผาแห่งนี้ พร้อมทั้งทำการสมโภชเฉลิมฉลองสิ้นเพลา ๓ ราตรี จึงเคลื่อนขบวนเสด็จมุ่งสู่นครหริภุญไชยต่อไป
ดอยสอยมาลัย ตั้งอยู่ในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าแม่ตื่น ตามทางหลวงหมายเลข ๑๑๗๕ สายบ้านตาก-แม่ระมาด ระยะทาง ๖๐ กิโลเมตร สูงจากระดับทะเลปานกลาง ๑,๖๐๐ เมตร สิ่งที่น่าสนใจคือ สลาแมนเดอร์ หรือจิ้งจกนํ้า สัตว์นํ้าดึกดำบรรพ์ที่หายาก ลักษณะเหมือนจิ้งจก ลำตัวสีชมพูพื้นที่ทั่วไปมีสภาพเป็นป่าสนเมืองหนาว มีจุดชมวิว และชมทะเลหมอกยามเช้าที่สวยงาม นักท่องเที่ยวสามารถกางเต็นท์พักแรมได้บริเวณที่ทำการเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าฯ สอบถามรายละเอียดได้ที่ ททท. สำนักงานตาก โทร. ๐ ๕๕๕๑ ๔๓๔๑-๓
วัดชลประทานรังสรรค์ หมู่ ๓ บ้านจัดสรร ตำบลสามเงา เป็นวัดที่กรมชลประทานเป็นผู้สร้าง ห่างจากเขื่อนภูมิพลประมาณ ๕ กิโลเมตรสาเหตุที่สร้างเพราะได้มีการสร้างเขื่อนภูมิพล เมื่อเริ่มกักเก็บนํ้าทำให้เกิดน้ำท่วมพื้นที่อยู่อาศัยเดิม กรชลประทานจึงได้อพยพประชาชนจากตำบลบ้านนาไปอยู่ในพื้นที่ที่ได้จัดสรรให้ และได้สร้างวัดชลประทานฯ ขึ้นเพื่อทดแทนวัดเก่าจำนวน ๘ วัด ที่ถูกนํ้าท่วม เมื่อ พ.ศ. ๒๕๐๒ ได้แก่ วัดบ้านห้วย วัดศรีแท่น วัดดอนแก้ว วัดหลวง วัดท่าเดื่อ วัดท่าโป่ง วัดอุมวาบ และวัดพระธาตุลอย โดยประชาชนได้นำพระบรมสารีริกธาตุขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า และองค์พระธาตุลอยอันศักดิ์สิทธิ์ ยอดฉัตรเจดีย์พร้อมศาสนวัตถุต่างๆ เช่น พระพุทธรูปทองสัมฤทธิ์ขนาดและปางต่างๆ หีบลวดลายทองที่บรรจุพระธรรม ตู้ไม้ และสิ่งของเครื่องใช้จำเป็นต่างๆ ทั้งหมดมารวบรวมไว้ ณ วัดชลประทานรังสรรค์ สิ่งสำคัญที่น่าสนใจอย่างยิ่ง คือ หลวงพ่อทันใจ เป็นพระพุทธรูปที่หล่อด้วยทองสำริดปางมารวิชัยศิลปะเชียงแสนสิงห์สาม จำนวน ๓ องค์ องค์แรกหน้าตักกว้าง ๑๙ นิ้ว สูง ๓๒ นิ้ว องค์ที่ ๒ หน้าตักกว้าง ๑๖ นิ้ว สูง ๓๑ นิ้ว องค์ที่สามหน้าตักกว้าง ๙ นิ้ว สูง ๒๐ นิ้ว มีอายุกว่า ๑,๓๐๐ ปี เป็นพระพุทธรูปเก่าแก่คู่บ้านคู่เมืองของชาวอำเภอสามเงาที่ศักดิ์สิทธิ์มาก จากหลักฐานที่ปรากฏในปี พ.ศ. ๒๔๖๙ ขุนจรูญ หัวหน้าตำรวจในสมัยนั้นได้ออกไปตรวจท้องที่ และได้ขโมยหลวงพ่อทันใจแล้วนำไปตระเวนขายในตัวเมืองระแหง แต่ไม่มีผู้รับซื้อไว้ เพราะกลัวขุนจรูญกับพวกจึงได้นำพระที่ขโมยมาไปส่งคืนและได้จอดเรือพักแรมที่หน้าวัด ขณะที่พักผ่อนอยู่นั้นประมาณหนึ่งทุ่มเศษ ขุนจรูญ เกิดอาการชักและสิ้นใจตายในเวลาต่อมา อีกเหตุการณ์เมื่อวันที่ ๒ กันยายน ๒๕๕๑ ปรากฏว่าหลวงพ่อทันใจองค์เล็กสุด ถูกขโมยหายไปจากวัดชลประทานรังสรรค์ ต่อมาเมื่อวันที่ ๑๒ กันยายน ๒๕๕๑ คนร้ายได้นำหลวงพ่อทันใจไปไว้ที่วัดคลองระนง อำเภอชุมแสง จังหวัดนครสวรรค์ และโทรศัพท์แจ้งให้ พ.ต.อ.ดำรงค์ เพ็ชรพงษ์ ผกก. สถานีตำรวจชุมแสงในขณะนั้น เพื่อส่งคืนให้วัดชลประทานรังสรรค์ สองเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นถือเป็นปาฎิหารขององค์หลวงพ่อทันใจ ในช่วงเทศกาลสงกรานต์ ของทุกปีชาวบ้านในเขตเทศบาลตำบลสามเงา จะอาราธนาพระหลวงพ่อทันใจทั้ง ๓ องค์ ออกแห่ไปตามหมู่บ้านต่างๆ ตลอดเส้นทางจะมีชาวบ้านนำดอกไม้ธูปเทียนมาบูชาและนำข้าวตอกดอกไม้โรยใส่ขบวนแห่ พร้อมกับสรงนํ้าเพื่อเป็นสิริมงคล
เขื่อนภูมิพล หรือ เขื่อนยันฮี เป็นเขื่อนเอนกประสงค์แห่งแรกในประเทศไทยสร้างเป็นเขื่อนคอนกรีตรูปโค้งขนาดใหญ่ที่สูงที่สุดในประเทศไทย ความสูงจากฐานถึงสันเขื่อน ๑๕๔ เมตร กั้นแม่นํ้าปิงที่เขาแก้ว อำเภอสามเงา เพื่อใช้ประโยชน์ในการผลิตพลังงานไฟฟ้า และชลประทาน ความยาวของแม่นํ้าปิงจากเขื่อนถึงอำเภอฮอด จังหวัดเชียงใหม่ ระยะทาง ๒๐๗ กิโลเมตรบริเวณโดยรอบเขื่อนภูมิพลเป็นแหล่งพักผ่อน และเพาะพันธุ์สัตว์นํ้าจืด นอกจากนั้นยังมี เส้นทางเดินศึกษาธรรมชาติ สองฝั่งลำน้ำปิง เหนืออ่างเก็บนํ้าเขื่อนภูมิพลในเขตป่าสงวนแห่งชาติแม่ตื่น เป็นเส้นทางเดินเท้าศึกษาธรรมชาติของสภาพป่าเต็งรัง ป่าเบญจพรรณ ความหลากหลายของเขาหินลำห้วย และน้ำตก ตลอดจนการฟื้นฟูสภาพป่า เพื่อให้นักท่องเที่ยวมีโอกาสได้สัมผัสธรรมชาติอย่างใกล้ชิด อีกทั้งยังช่วยส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย จัดกีฬาเพื่อการพักผ่อนไว้บริการนักท่องเที่ยว อาทิ สนามกอล์ฟ สนามเทนนิส เรือเช่า นักท่องเที่ยวสามารถเดินทางไปเที่ยวชมแหล่งท่องเที่ยวตามเกาะต่างๆ ได้โดยการเช่าเรือจากเขื่อนภูมิพลใช้เวลาประมาณ ๓๐ นาที สนามกอล์ฟเขื่อนภูมิพล ๑๘๐/๒ หมู่ ๖ โทร. ๐ ๕๕๕๙ ๙๐๙๓-๖ ต่อ ๒๓๒๑ โทรสาร ๐ ๕๕๕๙ ๙๐๙๓ ต่อ ๒๔๑๑ นักศึกษาที่มาเป็นหมู่คณะ หากต้องการฟังการบรรยาย และชมโรงไฟฟ้า ต้องทำหนังสือแจ้งล่วงหน้าถึง ผู้อำนวยการเขื่อนภูมิพล อำเภอสามเงา จังหวัดตาก ๖๓๑๓๐ สถานที่พัก การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทยมีบริการบ้านพักเป็นเรือนนอน (ห้องแอร์) พักได้ ๓๐ คน ราคา ๕,๐๐๐ บาท บ้านพักราคา ๘๐๐-๒,๕๐๐ บาท สอบถามรายละเอียดได้ที่ การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย เขื่อนภูมิพล โทร. ๐ ๕๕๕๔ ๙๕๐๙, ๐ ๕๕๕๙ ๙๐๐๓-๖ ต่อ ๒๕๐๑, ๐ ๕๕๕๙ ๙๐๙๓-๗ กรุงเทพฯ โทร. ๐ ๒๔๓๖ ๓๒๗๑-๒ www.bhumiboldam.egat.com
การเดินทาง จากอำเภอเมืองตากใช้ทางหลวงหมายเลข ๑ ถึงบริเวณกิโลเมตรที่ ๔๖๓-๔๖๔ เลี้ยวซ้ายไปประมาณ ๑๗ กิโลเมตร ถึงเขื่อนภูมิพลสถานที่ท่องเที่ยวน่าสนใจภายในอ่างเก็บนํ้าเขื่อนภูมิพลการล่องแพและเรือ ในอ่างเก็บนํ้าเขื่อนภูมิพล เป็นกิจกรรมที่ได้รับความนิยมจากนักท่องเที่ยว การล่องแพโดยใช้เรือลากจูง หรือเดินทางด้วยเรือสำราญ เพื่อสัมผัสกับธรรมชาติและภูมิประเทศป่าเขา ผ่านแหล่งท่องเที่ยวต่างๆ ได้แก่ พระพุทธบาทเขาหนาม เกาะวาเลนไทน์ ดอยเจ้าพ่อหลวง เขาพระพุทธบาท ถํ้าอาบนาง โบราณสถานแก่งสร้อย จนถึงดอยเต่า จังหวัดเชียงใหม่ รวมระยะทาง ๒๐๔ กิโลเมตร สอบถามรายละเอียดได้ที่ ททท. สำนักงานตาก โทร. ๐ ๕๕๕๑ ๔๓๔๑-๓
หมู่บ้านชาวประมงน้ำจืด บ้านสันป่าป๋วย เป็นหมู่ล้านที่ได้รับผลกระทบจากการสร้างเขื่อนภูมิพล ชาวบ้านที่ไม่ยอมทิ้งบ้านเรือน เมื่อพื้นที่ทำกินถูกนํ้าท่วมชาวบ้านจึงอพยพหนีน้ำขึ้นไปปลูกบ้านเรือนอยู่อาศัยบนเขาอย่างถาวรเป็นหมู่บ้านที่ไม่มีเส้นทางรถยนต์เข้าถึง การคมนาคมกระทำได้ทางเดียวคือ ใช้เรือเป็นพาหนะ ชาวบ้านประกอบอาชีพประมง และเลี้ยงสัตว์ปัจจุบันชุมชนบ้านสันป่าป๋วย ได้ร่วมกันพัฒนาให้เป็นหมู่บ้านเพื่อการท่องเที่ยวนักท่องเที่ยวสามารถพักค้างแรมแบบ โฮมสเตย์ เพื่อศึกษาวิถีชีวิตชาวบ้าน เช่น การทำประมงนํ้าจืด นอกจากนี้ยังมีสิ่งที่น่าสนใจทางธรรมชาติ เช่นน้ำตกห้วบง ระยะทาง ๘ กิโลเมตร และน้ำตกทุ่งผู ระยะทาง ๔ กิโลเมตร และเที่ยวชมวิถีชีวิตชาวบ้านที่เรียบง่าย
การเดินทาง จากเขื่อนภูมิพลโดยการเช่าเหมาเรือขนาดความจุ ๒๕ คน ไปกลับไม่ค้างคืนราคา ๑,๒๐๐ บาท หรือไปเรือโดยสารของหมู่บ้านคนละ ๘๐ บาท ไป/กลับ เรือออกวันละ ๑ เที่ยว เช้าออกจากหมู่บ้านเวลา ๐๖.๐๐ น. กลับเวลา ๐๙.๐๐ น. วันอาทิตย์เรือออกจากเขื่อนภูมิพลเวลา ๑๑.๐๐ น. ใช้เวลาเดินทาง ๔๐ นาที ถึงบ้านสันป่าป๋วย หากนักท่องเที่ยวประสงค์จะพักค้างแรมที่หมู่บ้านคิดหัวละ ๒๙๙ บาท ราคานี้รวมค่าที่พัก อาหารเช้าอาหารเย็น ๒ มื้อ สามารถติดต่อสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ผู้ใหญ่อุทัย สีม่วงคำ โทร. ๐ ๕๕๕๑ ๙๐๓๒, ๐ ๕๕๕๖ ๐๑๖๗ ททท. สำนักงานตาก โทร. ๐ ๕๕๕๑ ๔๓๔๑-๓
พระพุทธบาทดอยเขาหนาม ลักษณะเป็นเกาะกลางอ่างเก็บนํ้าเขื่อนภูมิพล มีวัดพระพุทธบาทอยู่บนเขา ภายในวัดมีรอยพระพุทธบาท และศาลาประดิษฐานองค์พระประธาน มีทิวทัศน์โดยรอบสวยงามยิ่งนัก
เกาะวาเลนไทน์ เป็นเกาะเล็กๆ มีหาดทราย สามารถเล่นนํ้าได้นักท่องเที่ยวสามารถเดินทางไปเที่ยวเกาะทั้งสองได้โดยเช่าเรือจากเขื่อนภูมิพล ใช้เวลาเดินทางประมาณ ๓๐ นาที
พระธาตุแก่งสร้อย ตำบลบ้านนา ห่างจากเขื่อนภูมิพลประมาณ ๕๖ กิโลเมตร วัดนี้ได้รับการบูรณะมาหลายครั้ง และครั้งที่สำคัญคือเมื่อ ครูบาชัยยะวงศาพัฒนา วัดพระพุทธบาทห้วยต้ม จังหวัดลำพูน ได้มาบูรณะเจดีย์โดยการสร้างฉัตรขึ้นใหม่ และสร้างเสนาสนะอีกมากมาย ตามตำนานกล่าวว่าองค์เจดีย์บรรจุพระสารีริกธาตุและพระเกศาขององค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้าไว้ กรมศิลปากร สันนิษฐานว่า บริเวณนี้น่าจะเป็นเมืองหน้าด่านสำคัญของแคว้นหริภุญไชย เมื่อ ๘๐๐ ปีมาแล้ว มีชื่อว่า “เวียงสร้อย” เพราะการเดินทางสมัยก่อนต้องเดินทางตามลำนํ้าแม่ปิง เมืองเวียงสร้อยมีความเจริญรุ่งเรืองมาก มีวัดมากมายถึง ๙๙ วัด โดยมีผู้ครองนครหลายชั่วอายุคน มีชาว“ลั้วะ เป็นชนพื้นเมือง เจ้าผู้ครองนครองค์สุดท้ายชื่อว่า“พญาอุตุม” ปัจจุบันหลักฐานทางโบราณคดีส่วนใหญ่จมอยู่ใต้น้ำจะปรากฏให้เห็นบ้างเมื่อนํ้าลดลงมากๆ