นอกจากหัวหินซึ่งเป็นสถานที่ท่องเที่ยวยอดนิยมของจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ แล้วชื่ออำเภอปราณบุรีก็เป็นอีกชื่อที่คุ้นหูนักท่องเที่ยวชาวไทยไม่แพ้กัน แต่โดยส่วนใหญ่นักท่องเที่ยวทั่วไปจะคุ้นกับคำว่า หาดปราณบุรี เสียมากกว่า คลองปราณบุรี หรือ แม่น้ำปราณบุรี ส่วนหนึ่งอาจเป็นเพราะค่านิยม ซึ่งส่วนมากผู้คนที่เดินทางมาเยือนประจวบคีรีขันธ์ ก็มักนึกถึงทะเลเป็นอันดับต้นๆ หารู้ไม่ว่ายังมีอีกกิจกรรมที่น่าสนใจไม่น้อยไปกว่าการพักผ่อนริมหาดปราณบุรี ยกตัวอย่างการล่องเรือชมความงามของธรรมชาติ และวิถีชีวิตสองฝั่งคลองปราณบุรี
คลองปราณบุรี หรือแม่น้ำปราณบุรี มีจุดกำเนิดจากผืนป่าแก่งกระจาน ไหลผ่านเทือกเขาในด้านตะวันตก ก่อนไหลลงสู่ทะเลที่ปากน้ำปราณบุรี ซึ่งในอดีตบริเวณที่เรียกว่าปากน้ำปราณแห่งนี้ เคยเป็นเส้นทางสัญจร และเปรียบเหมือนประตูด่านสำคัญทางการค้า เรือสำเภอลำใหญ่มากมายจากแดนใต้ล่องเข้าแม่น้ำมาจอดขนสินค้ากันที่นี่ แต่ในปัจจุบันความคึกคักนั้นแตกต่างออกไป กลายเป็นกิจกรรมล่องเรือชมป่าสองฟากฝั่ง และวิถีชาวเลพื้นบ้านแทน โดยมีจุดเริ่มต้นอยู่ที่บ้านฝั่งท่า อีกหนึ่งหมู่บ้านที่โดดเด่นเรื่องการอนุรักษ์ธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
ส่วนเรือที่ให้บริการนักท่องเที่ยวนั้นจะมีลักษณะเป็นเรือหางยาว พร้อมหลังคาบังแดดและฝน โดยกิจกรรมจะเริ่มจากให้คุณเดินชมสวน และพืชผลทางการเกษตรของชาวบ้านก่อนจากนั้น จะเป็นการนั่งเรือชมทิวทัศน์ในลำน้ำปราณบุรีตลอด 2-3 ชั่วโมง โดยมีระยะทางประมาณ 20 กิโลเมตร
ช่วงแรกเรือจะพาคุณผ่านอู่ต่อเรือแหลมเกตุ บ้านท่าลาดกระดาน ซึ่งเป็นหมู่บ้านชาวประมงพื้นบ้าน และจุดแวะชมปูก้านดาบ จากนั้นจะพาคุณผ่านทุ่งข้าวเหนียวบูด เขาเจ้าแม่ทับทิมทอง สวนสับปะรด แล้วลัดเลาะเลียบป่าโกงกางไปปจนออกปากน้ำปปราณบุรี ที่เต็มไปด้วยเรือประมงน้อยใหญ่ แล่นกันขวักไขว่อยู่สองฟากฝั่ง ก่อนล่องเรือย้อนกลับสู่จุดเริ่ม หรือเลือกขึ้นไปชมทิวทัศน์อันงดงามของคลองปราณบุรีจากจุดชมวิวเขาเจ้าแม่ทับทิมทอง ให้ชื่นใจก่อนเดินทางกลับ
ที่ตั้ง ตั้งอยู่ตำบลปากน้ำปราณ อำเภอปราณบุรี จังหวัดประจวบคีรีขันธ์
การเดินทาง จากกรุงเทพฯ โดยรถยนต์ ให้คุณใช้ถนนสายธนบุรี-ปากท่อ (ทางหลวงหมายเลข 35) ผ่านสมุทรสงครามแล้วเลี้ยวซ้ายเข้าถนนเพชรเกษม (ทางหลวงหมายเลข 4) ผ่านเพชรบุรี เข้าประจวบคีรีขันธ์ หรืออีกเส้นทางจากกรุงเทพฯ ใช้ถนนเพชรเกษม (ทางหลวงหมายเลข 4) ผ่านพุทธมณฑล นครปฐม ราชบุรี เพชรบุรี ถึงสี่แยกปราณบุรี ให้เลี้ยวซ้ายผ่านตำบลปราณบุรี เข้าสู่ตำบลปากน้ำปราณ
โดยรถประจำทาง มีรถโดยสารปรับอากาศ และรถธรรมดาให้บริการที่สถานีขนส่งสายใต้ใหม่ ทั้งสายกรุงเทพฯ-ประจวบคีรีขันธ์ กรุงเทพฯ-หัวหิน กรุงเทพฯ-ปราณบุรี และกรุงเทพฯ-บางสะพาน ให้บริการทุกวัน
โดยรถตู้ มีรถออกจากอนุสาวรีย์ชัยทุกชั่วโมง ตั้งแต่ ตี 5 ถึง 2 ทุ่ม วิ่งเส้นทางบายพาส ผ่าน ม.ศิลปากร วัดห้วยมงคล มาสิ้นสุดที่สี่แยกปราณบุรี ซึ่งสามารถต่อรถไปยังปากน้ำปราณบุรี และเขากะโหลกได้ในราคา 200 บาท ส่วนขากลับมีรถให้บริการหน้าที่ว่าการอำเภอปราณบุรี โดยรถจะออกตั้งแต่ ตี 5 ถึง 6 โมงเย็น โดยใช้เวลาเดินทางถึงกรุงเทพฯ ราว 3 ชั่วโมง
โดยรถไฟ จากสถานีรถไฟหัวลำโพงมีบริการขบวนรถไฟสายใต้ผ่านหัวหิน ปราณบุรี และประจวบคีรีขันธ์ทุกวัน กรุงเทพฯ-ปราณบุรี ออกจากสถานีหัวลำโพง 15.35 น. ถึงสถานีปราณบุรี 20.41 น. หรือขบวนรถธรรมดา เส้นทางธนบุรี-ปราณบุรี โดยรถจะออกจากสถานีธนบุรี 7.25 น. และ 13.05 น. ถึงสถานีปราณบุรี 12.00 น. และ 18.10 น.
ฤดูท่องเที่ยว ตลอดทั้งปี
สิ่งอำนวยความสะดวก มีเรือหางยาวให้บริการล่องชมป่าชายเลน ยาวไปจนถึงปากน้ำปราณบุรี รองรับผู้โดยสารได้ราวประมาณ 8 คน ส่วนค่าเช่าอยู่ประมาณ 800-1000 บาท ขึ้นอยู่กับระยะทางและจำนวนผู้โดยสาร นอกจากนี้สำหรับใครที่ต้องการค้างแตม ริมลำน้ำปราณบุรีแห่งนี้ ยังมีที่พักแบบโฮมสเตย์ให้บริการอีกด้วย
ศูนย์บริการข้อมูลอำเภอปราณบุรี โทรศัพท์ 032 621 014, 032 622 025